Ψηφιακά αινίγματα, από τα υποθηκοφυλακεία στο κτηματολόγιο.

Του Χρήστου Σύλλα.

Η ηλεκτρονική οργάνωση μιας δημόσιας υπηρεσίας που δεν είναι ακριβώς… δημόσια ενώ ταυτόχρονα δεν είναι πάντα… υπηρεσία έχει περάσει χρόνια τώρα στην κατηγορία των θαυμάτων. Εν έτει 2010, η δημόσια πληροφορία για τα ακίνητα παραμένει ηλεκτρονικά «δυσκίνητη».

«Καλησπέρα, θα ήθελα να σας κάνω ορισμένες ερωτήσεις για την εικόνα της ηλεκτρονικής μηχανοργάνωσης στα υποθηκοφυλακεία. Υπάρχει ηλεκτρονική πρόσβαση σε έγγραφα, τίτλους κλπ;» ρωτάμε προϊστάμενο υποθηκοφυλακείου.

«Ξέρετε, το θέμα που αγγίζετε είναι τεράστιο», έρχεται με «αέρα» δυσαρέσκειας η πρώτη απάντηση. «Στείλτε μου τις ερωτήσεις που θέλετε και θα σας απαντήσω. Μισό λεπτό…, να σας δώσω ένα φαξ», συνεχίζει.

«Θα προτιμούσα ένα email αν δεν έχετε αντίρρηση», τον διακόπτουμε. «Ξέρετε, αυτά με τα ηλεκτρονικά δεν τα 'πολυχειρίζομαι' εγώ, τα ξέρουν η γυναίκα και η κόρη μου…».

Οι απαντήσεις δεν έφτασαν ποτέ στον συντάκτη, ούτε βέβαια μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Το παράδειγμα -ένα ανάμεσα σε αναρίθμητα «εκεί έξω»- επιβεβαιώνει τον ηλεκτρονικό αναλφαβητισμό που χαρακτηρίζει τα περισσότερα υποθηκοφυλακεία της χώρας. Ένα καθεστώς στο οποίο πολίτες και δικηγόροι ασκούν καθημερινά την υπομονή τους, χάνουν πολύτιμο χρόνο και είναι «συμμέτοχοι» σ' άλλη μια σπατάλη δημόσιων πόρων.

Η διαδικασία μετάβασης από το σύστημα υποθηκών και μεταγραφών στα οριστικά κτηματολογικά γραφεία αντιμετωπίζει προβλήματα - όπως έχει παραδεχτεί και η «Κτηματολόγιο Α.Ε.» -, γεγονός που σχετίζεται με τον κατακερματισμό του θεσμικού πλαισίου και με την απουσία ηλεκτρονικής μηχανοργάνωσης.

Βασικά προβλήματα παραμένουν άλυτα

«Ακόμη και στα μεγάλα υποθηκοφυλακεία, δεν υπάρχουν αντίγραφα τίτλων, σε μερικές περιπτώσεις είναι σκισμένα. Υπάρχει μάλιστα και ένα δωμάτιο όπου τηρούνται βιβλία για το κοινό αλλά επειδή η υπηρεσία θέλει να τα προφυλάξει από περαιτέρω φθορές το κρατάει… κλειστό».

Η ανορθολογική διάκριση σε έμμισθους, ειδικούς άμισθους και μη ειδικούς άμισθους υποθηκοφύλακες καθιστά πολυσχιδές το αντικείμενο μιας δημόσιας υπηρεσίας. Οι έμμισθοι πληρώνονται από το Δημόσιο, ενώ οι άμισθοι παίρνουν ως εισόδημα ποσοστό από τα καταβληθέντα τέλη.

Πρόκειται για μία από τις πολλές μαρτυρίες που αποτυπώνουν την σημερινή εικόνα. Βιβλία ενημερώνονται 'με το χέρι' και εκτίθενται σε συνθήκες παντός καιρού. Όταν μάλιστα δεν υπάρχουν και εφεδρικά αντίγραφα, τότε το «τρέχα γύρευε» γίνεται μια δυσάρεστη και επώδυνη οικονομικά πραγματικότητα. Πολίτες και δικηγόροι, ασκούμενοι και μη, αναγκάζονται να αντιγράφουν πολυσέλιδα συμβόλαια -αρκετές φορές υπό την πίεση του ωραρίου λειτουργίας των γραφείων- την ίδια στιγμή που αδυνατούν να εξυπηρετηθούν με ηλεκτρονικά αντίγραφά τους.

«Και σα να μην φτάνει αυτό, πολλές φορές χρειάζεται να τα αποκτήσουν επί πληρωμή», λέει ο Χρήστος Κλειώσης, δικηγόρος και μέλος της πρωτοβουλίας lawyersvoice.gr. «Πολλές φορές συμβαίνει ο πολίτης να αγοράζει συμβόλαιο αξίας 500 ευρώ (π.χ. σύσταση των οριζοντίων ιδιοκτησιών πολυκατοικίας) από το τάδε υποθηκοφυλακείο για να το 'πάει' στο ίδιο προκειμένου να διορθώσει ένα κτηματολογικό σφάλμα» και συνεχίζει:

«Εάν ο υποθηκοφύλακας αρνηθεί ή απορρίψει τη μεταγραφή ενός συμβολαίου, τότε ο πολίτης είτε θα βρεθεί να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει πουθενά ένα συμβόλαιο για το οποίο έχει ήδη πληρώσει αρκετά, είτε θα προσφύγει δικαστικά για την επίλυση του ζητήματος. Και στις δύο περιπτώσεις η οικονομική ζημιά είναι μεγάλη».

Η μηχανοργάνωση των υποθηκοφυλακείων αν και προβλέπεται με υπουργική απόφαση (Αρ. 100438/ΦΕΚ Β', 788/1995) είναι ένα ζήτημα που δεν απασχόλησε σοβαρά την κεντρική διοίκηση. Υποθηκοφύλακες με προϋπηρεσία 30 χρόνων λένε στο kathimerini.gr ότι ποτέ δεν υπήρχε ένας σοβαρός σχεδιασμός για το ζήτημα, κάτι που ευνοούσε περιπτώσεις «μαύρων βιβλίων» και ενίσχυε φαινόμενα «γρηγορόσημου». Την ίδια στιγμή λοιπόν που αρκετοί «ιδιώτευαν» σε μια δημόσια υπηρεσία, ο «πατριωτισμός» και το κουράγιο άλλων πήγαιναν ένα βήμα μπροστά την ποιότητα της υπηρεσίας, ωστόσο ανομοιόμορφα και χωρίς την ουσιαστική εποπτεία του αρμόδιου υπουργείου Δικαιοσύνης.

«Καλούσα προσωπικά εταιρείες λογισμικού για να μου κάνουν προσφορά έτσι ώστε να ψηφιοποιήσουμε το αρχείο μας. Το θέμα, όμως, ήταν πως εγώ δεν μπορούσα να κρίνω επαρκώς την κάθε προσφορά, καθώς το υπουργείο Δικαιοσύνης δεν μας έδινε ανάλογες οδηγίες ως εποπτεύουσα αρχή», εκμυστηρεύεται υποθηκοφύλακας σε μεγάλη περιφέρεια.

Ακόμη και στις περιπτώσεις όπου τα υποθηκοφυλακεία «ζητώντας κονδύλια κατά το δοκούν» αγόραζαν σχετικές εφαρμογές, «η μη ύπαρξη προτύπων (στα έγγραφα) και υποδείξεων από το υπουργείο, είχε ως αποτέλεσμα ο καθένας να μηχανογραφεί οτιδήποτε θέλει», συμπληρώνει.

Προς ψηφιοποίηση των τίτλων

Και ενώ η κτηματογράφηση συνεχίζεται, με τη διαδικασία κτηματογράφησης να περιλαμβάνει την ψηφιοποίηση των ενεργών τίτλων η μετάβαση στα οριστικά κτηματολογικά γραφεία εμφανίζει σημεία στρέβλωσης που ενισχύονται, μεταξύ άλλων, από τις αδυναμίες της προϋπάρχουσας κατάστασης.

Για παράδειγμα, παλαιότερη παρέμβαση του Συνήγορου του Πολίτη «περί τήρησης ενιαίας πρακτικής κατά την παραλαβή επικυρωμένων αντιγράφων τίτλων» δεν θα χρειαζόταν, εάν το σχετικό θεσμικό πλαίσιο ήταν σαφές και ηλεκτρονικά καταχωρημένο. Τόσο ο αρμόδιος υπάλληλος όσο και ο εξυπηρετούμενος πολίτης θα ωφελούνταν, ο μεν πρώτος μη δαπανώντας πρόσθετο χρόνο για μία υπόθεση, ο μεν δεύτερος διεκπεραιώνοντας την υπόθεσή του γρήγορα και χωρίς κόστος.

Την ίδια στιγμή, αρκετοί δηλώνουν δυσαρεστημένοι με το γεγονός ότι οι καταχωρίσεις ακινήτων που αφορούν ξένες επωνυμίες βρίσκονται άλλοτε με λατινικούς, άλλοτε με ελληνικούς χαρακτήρες. Ωστόσο, η «Κτηματολόγιο ΑΕ» από την πλευρά της, διευκρινίζει ότι δεν τίθεται ζήτημα ταυτοποίησης εφόσον υπάρχουν και άλλα στοιχεία που βοηθούν σ΄αυτό, όπως το ΑΦΜ, η έδρα της εταιρείας κλπ.

Οργάνωση online

Ελάχιστα υποθηκοφυλακεία στη χώρα έχουν προχωρήσει τη μηχανοργάνωσή τους όπως αυτό της Θεσσαλονίκης. «Όλο το αρχείο μας είναι ψηφιοποιημένο και σε λίγο θα το ανεβάσουμε δοκιμαστικά online» μας λέει η κ. Φανή Ζιανού, διευθύντρια του υποθηκοφυλακείου Θεσσαλονίκης και προϊσταμένη του Κτηματολογικού Γραφείου.

«Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από τη δουλειά που έχουμε κάνει. Φανταστείτε ότι ο χρόνος έκδοσης πιστοποιητικών για τον πολίτη έχει 'πέσει' στις 5 εργάσιμες μέρες από 20 που ήταν παλιά. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα έφτανε και τους 12 μήνες…!», σχολιάζει χαρακτηριστικά η κ. Ζιανού διευκρινίζοντας πως χρειάζεται απ' όλους εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες.

Υπενθυμίζεται ότι την ίδια ώρα αρκετοί Βαλκάνιοι γείτονες μας (Ρουμανία, Βουλγαρία) διαθέτουν ψηφιοποιημένο κτηματολόγιο με online πρόσβαση σε κτηματολογικά δεδομένα, κάτι που ήδη προβλέπεται από τον ν.2664/1998, άρθρο 21.

ΠΗΓΗ: www.kathimerini.gr